မႏၱေလးကက္သလစ္သာသနာႏွင့္ ဘုရင္ဂ်ီရြာႀကီးမ်ား (အပိုင္း ၂)
ထုိအခ်ိန္မွ စ၍ ေပၚတူဂီ လူမ်ိဳး အေျမာက္အမ်ား သံလ်င္ ေနထုိင္လာၾကသည္။ ေဂ်ဇိြတ္ဂုိဏ္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရေဗာဗစ္ (Fr.Boves)ႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကိီး ဖါသာရ္ ဖါနန္ဒစ္ဇ္ (Fr.Femandez)တုိ႔ ေရာက္လာ၍ ႏွစ ္အနည္းငယ္ ၾကာေသာအခါ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါး အိႏၵိယသုိ႔ ျပန္သြားၾကသည္။ ၄င္းအသင္းဂိုဏ္းမွ ပင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကား (Fr.Defonseca) ႏွင္႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိႏူးနစ္ (Fr.DiegoNunes)တုိ႔ ေရာက္လာၾကသည္။ ၂
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၁၂)ခုတြင္ ဒီဗရစ္တုိသည္ မုတၲမစား ဗညားဒလႏွင့္ ေရေၾကာင္း ၾကည္းေၾကာင္း ေတာင္ငူသုိ႔ ခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္သည္။ ေတာင္ငူတြင္ (၁၀)ရက္ ခန္႔ေန၍ ေရႊနန္းေတာ္ကုိ မီးတုိက္သည္ ဆင္ျမင္း လူသူ ေရႊေငြတုိ႔ကုိ ယူ၍ သံလ်င္ကုိ ျပန္သည္။ ေတာင္ငူ ဘုရင္ နတ္ရွင္ေနာင္ကုိလည္း သံလ်င္သုိ႔ ေခၚေဆာင္ သြားသည္။ ၃ သံလ်င္တြင္ နတ္သွွ်င္ေနာင္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာသုိ႔၀င္ေၾကာင္း အဆုိရွိသည္။ ၄
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၀၅)ခုတြင္ မဟာဓမၼရာဇာ (ေနာက္ဘက္လြန္မင္း) အင္း၀ထိီးနန္းကုိ စုိးစံေတာ္မူုသည္။ (၁၆၁၃)ခုတြင္ အေနာက္ဘက္လြန္မင္းသည္ သံလ်င္ကုိ တုိက္ခုိက္ ေအာင္ျမင္သည္။ ဖီးလစ္ ဒီဗရစ္တုိကုိ လွ်ိဳ၍ သတ္သည္။ က်န္ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးတုိ႔ႏွင့္ ၄င္းတုိ႔၏ သားမယား အဆက္အႏြယ္ အေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္ ေလးေထာင္ေက်ာ္ကုိ အင္း၀သုိ႔ သုံ႕ပန္းအျဖစ္ ေခၚေဆာင္သြားသည္။ သံလ်င္မွ အင္း၀သုိ႔ သြားေသာ ခရီးလမ္းမွာ ႏွိပ္စက္ျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ခံၾကရသည္။ ၅ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိႏူးနစ္ (Fr.Diego Nunes) မွာ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္မွု ဒဏ္ေၾကာင့္ သံလ်င္ အင္း၀ခရီးတြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။ ၆
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဒးဖုန္းေဆးကား (Fr.Defonseca)က အိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ ဂုိအာၿမိဳ႕ရွိ၊ ဘုရင္ခံထံသုိ႔ အင္း၀မွ (၁၆၁၆)ခု၊ ဒီဇင္ဘာ (၂၉)ရက္ ေန႔စြဲျဖင့္ ေရးသား ေပးပုိ႔ေသာစာ၏ တစိတ္တေသကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖၚျပပါသည္။ ပဲခူးၿမိဳ႕ ပ်က္စီးရျခင္း အေၾကာင္းနွင့္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ခရစ္ယာန္ (၅၀၀၀) ေက်ာ္ အဖမ္းခံရျခင္း၊ အေၾကာင္းရင္း အမွန္ကုိ အရွင္မင္းျမတ္၏ တုိင္းျပည္၏ အက်ိဳးအတြက္ သိရွိစိမ္႔ေသာငွာ ေရးသား ေဖၚျပရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သံလ်င္ၿမိဳ႕ကုိ မဟာ ဓမၼရာဇာ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းသည္ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၁၃) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀)ရက္ မွ မတ္လ (၂၇)ရက္ေန႔ အထိ ၀ိုင္း၀န္း ပိတ္ဆုိ႔ တုိက္ခုိက္ ခဲ႔ၾကသည္။ အင္အား မမွွွ်၍ သံလ်င္ၿမိဳ႕ က်ဆုံးရာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ခရစ္ယာန္မ်ား အားလုံးကုိ ေက်းကၽြန္မ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း ခံရပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္ႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိးႏူးနစ္တုိ႔လည္း သံေျခက်င္း အခတ္ခံ ရပါသည္။ အဆုိး၀ါးဆုံး ရက္စက္ ၾကမ္းႀကဳပ္သည္႔ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္မွုကုိ ခံၾကရပါသည္။ ဘုရားသခင္၏ ဘုန္းေတာ္ ထင္ရွားေစေရး အတြက္ အံႀကိတ္ ခံခဲ႔ၾကရပါသည္။ ပထ၀ီ ေျမႀကီးသည္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႕၏ ေမြ႔ရာႏွင့္ ကုတင္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အစာ အတြက္ တစ္ေန႕လ်င္ ဆန္ျပဳတ္ တစ္ခြက္ ရရွိပါသည္။ ျမန္မာ စစ္သားမ်ားကလည္း ၄င္းတုိ႔၏ ဘုရင္ ႏွစ္ခ်ိဳက္ေစရန္ လူမ်ားေရွ႔တြင္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔အား မၾကာခဏ ရုိက္ႏွက္ေလ႔ ရွိပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔အား လက္နက္ခ် အညံ႕ခံရန္ ျငင္းဆန္သူမ်ားဟု စြပ္စြဲလ်က္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔၏ ပါးမ်ားကုိ လက္၀ါးျဖင့္ ရုိက္ပါသည္။ မ်က္ႏွာကုိလည္း မၾကာခဏ လက္သီးႏွင့္ ထုိးပါသည္။ အစာငတ္ ေရငတ္ျဖင့္ အင္း၀သုိ႔ ေရာက္ေသာ အခါတြင္လည္း ရက္စစ္ ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္မွုကုိ ခံစားၾကရပါသည္။ မင္းစုုိး ရာဇာ အမ်ိိဳးသမီးမ်ားသည္ ၄င္း၊ သာမန္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ၄င္း၊ ငတ္လြန္း လွသျဖင့္ တအိမ္တက္ဆင္း တအိမ္တက္ ေတာင္းရမ္း စားေသာက္ ၾကရပါသည္။ မိသားစုမ်ားမွာလည္း မယား တကြဲ သားတကြဲ ျဖစ္ေန ၾကရပါသည္။ ဘုရားသခင္၏ ဘုန္းအာႏုေဘာ္ေတာ္ျဖင့္ ျပန္လည္ ရရွိမည္႕ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ ယုံၾကည္ ကုိးစားစြာျဖင့္ ဆုေတာင္းရင္း ႀကံ႕ႀကံ႕ခံ ရင္ဆုိင္လ်က္ ရွိၾကပါသည္။ ၇ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားသည္ အင္း၀တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္အက်ဥ္းသား အျဖစ္ ေနထုိင္ရ၍ ခရစ္ယာန္ (၅၀၀၀)ေက်ာ္ တုိ႔ကုိ ေစာင့္ေရွာက္ရသည္။ ၈
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၂၈) တြင္ မဟာဓမၼရာဇာ (အေနာက္ဘက္လြန္မင္း) သည္ ဟံသာ၀တီ ပဲခူးေခ်ာင္းသစ္ အေနာက္ဘက္ ယာယီ စံနန္းေတာ္၌ ေနထုိင္စဥ္သားေတာ္ မင္းရဲဒိဗၺ လုပ္ႀကံ၍ အနိစၥေရာက္သည္။ အေနာက္ဘက္လြန္မင္း၏ ညီျဖစ္ေသာ သတုိးဓမၼရာဇာ (သာလြန္မင္း)သည္ ဟံသာ၀တီ ပဲခူးတြင္မင္း ျဖစ္လာသည္။ သာလြန္မင္းသည္ ပထမဦးစြာ ဟံသာ၀တီကုိ ေနျပည္ေတာ္ျပဳ၍ ေလးႏွစ္ ပတ္လုံး ျပည္ေရး ရြာမွ ုစီရင္ၿပီး (၁၆၃၃) တြင္ ဟံသာ၀တီ ေနျပည္ေတာ္၌ ဘိသိတ္ခံသည္။ ၉
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၃၅) တြင္ သာလြန္မင္းသည္ ျမန္မာ ေနျပည္ေတာ္ကုိ အင္း၀သုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း တည္ေထာင္သည္။ ၁၀ သာလြန္မင္းသည္ (၁၆၃၅)ခု စက္တင္ဘာလ အတြင္း၌ ဒတ္ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ေသာ ဒီရက္စ္တြိဳင္းရဲ ႏွင့္ ဗီဒယဲရတ္ဆိန္ ေပါပတာ (Dirck Steur and Wiert Jansen Popta) တုိ႕ကုိ အင္း၀ နန္းေတာ္၌ ေတြ႔ဆုံ လက္ခံ၍ ေကာင္းမြန္စြာ လက္ခံသည္။ ၁၁ လစၥဘြန္းၿမိဳ႕ (၁၆၉၅) က ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႀသဂုတ္စတင္း ေဒေဂ်ဇူး (Fr.Augustin De Jesu) ေရးခဲ႔ေသာ မွတ္တမ္းတြင္ (၁၆၃၅) ခုႏွစ္ သူ အင္း၀ ေရာက္စဥ္က သံလ်င္မွ ဖမ္းလာေသာ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကုိ အင္း၀၌ ေတြ႔ရွိခ့ဲေၾကာင္ းေဖာ္ျပထားသည္။ ၁၂
သာလြန္မင္း ထီးနန္း စုိးစံစဥ္ အင္း၀ ေနျပည္ေတာ္တြင္ နုိင္ငံျခားသားမ်ား မ်ားျပား လာသည္ကုိ စုိးရိမ္ေတာ္မူသျဖင့္ စစ္မွုထမ္းရာ၌ အသုံး၀င္သည္႔ လူအခ်ိဳ႕ႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ားကုိ နန္းေတာ္၌ ဆက္လက္ အမွုထမ္းေစ၍ က်န္လူမ်ားကုိ စစ္ကုိင္းနယ္ ပရိမၼသုိ႔ ေရွးဦးစြာ ပုိ႔ေဆာင္ၿပီးေနာက္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ႏွင့္ မူးျမစ္ အၾကား ရြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႕ကာ မိမိတုိ႔ ဘာသာကုိ လြတ္လပ္စြာ ကုိးကြယ္ခြင့္ ျပဳထားသည္။ ၄င္း အခ်ိန္မွာပင္ ယုိးဒယားသုိ႔ ခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္ရာ၌ ဖမ္းဆီး ရမိခဲ႔သည္႔ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ ဒတ္ခ်္တုိ႔ကုိ မူလ ရွိရင္း ေပၚတူဂီမ်ားႏွင့္ အတူ ေနရာ ခ်ထားခဲ႔သည္။ ၁၃ ၄င္းတုိ႔ ဘာသာ ထုံးစံအတုိင္း ဘုရင္ဂ်ီ လူမ်ိဳး သာသနာျပဳ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ကုိးကြယ္ ေနထုိင္ၾကရသည္။ ၄င္းတုိ႔ ေနထုိင္ရာ ရြာမ်ားကုိ ဘုရင္ဂ်ီရြာ (ဖရင္ဂ်ိီ)ရြာမ်ားဟု ယခုတုိင္ တြင္သည္။ ထုိဘုရင္ဂ်ီတုိ႔ အဆက္အႏြယ္က ယခုအခါ (၂၄၀၀) ခန္႔ ရိွသည္။ သံု႕လူ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးတုိ႔ကား ျမန္မာမင္း အဆက္ဆက္တုိ႔တြင္ အေျမာက္သား အျဖစ္ အမွုထမ္း ၾကသည္။ ေနာင္မင္းတုိ႔ လက္ထက္ သုံ႕ပန္းျဖစ္ေသာ ကုလားျဖဴ လူမ်ိဳးတုိ႔ကုိလည္း ထုိဘုရင္ဂ်ိီ ရြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႔၍ ေနထုိင္ေစသည္။ ၁၄
ျမန္မာႏုိင္ငံ အထက္အညာ ေဒသသုိ႔ ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ား ပထမဆုံး စတင္ ေရာက္ရွိသည္႔ ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ (၁၈၆၁) ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္ႀကီး ဘီဂန္းဒက္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာမ်ားသုိ႔ လွည္႕လည္ သြားေရာက္၍ ဘာသာ၀င္မ်ားကုိ ၾကည္႔ရွု ခဲ႔သည္။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ဘုရင္ဂ်ီရြာတုိင္းရွိ အစဥ္အဆက္ မွတ္သား ထားတတ္ၾကေသာ လူႀကီး သူမမ်ားကို ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္ ဘုိးဘြားမ်ား ပထမဆုံး ေရာက္ရွိသည္႔ အခ်ိန္ကာလကုိ ေမးျမန္း စုံစမ္းခဲ႔ရာ ကက္သလစ္ ဘုိးဘြားမ်ား ဤရြာမ်ားသုိ႔ ပထမဆုံး ေရာက္ရွိခဲ႔ၾကေသာ အခ်ိန္ ကာလမွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၉၉) ျဖစ္ေၾကာင္း ဘုရင္ဂ်ိီ ရြာတုိင္းမွ တူညီေသာ အေျဖကုိ ရရွိသျဖင့္ ဤ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာမ်ားသုိ႔ ပထမဆုံး ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ား ေရာက္ရွိလာသည္႔ႏွစ္ အတိအက်မွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၉၉) ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၃၇) ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ၁၅
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၃၅) တြင္ သာလြန္မင္းသည္ ျမန္မာ ေနျပည္ေတာ္ကုိ အင္း၀သုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း တည္ေထာင္သည္။ ၁၀ သာလြန္မင္းသည္ (၁၆၃၅)ခု စက္တင္ဘာလ အတြင္း၌ ဒတ္ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ေသာ ဒီရက္စ္တြိဳင္းရဲ ႏွင့္ ဗီဒယဲရတ္ဆိန္ ေပါပတာ (Dirck Steur and Wiert Jansen Popta) တုိ႕ကုိ အင္း၀ နန္းေတာ္၌ ေတြ႔ဆုံ လက္ခံ၍ ေကာင္းမြန္စြာ လက္ခံသည္။ ၁၁ လစၥဘြန္းၿမိဳ႕ (၁၆၉၅) က ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႀသဂုတ္စတင္း ေဒေဂ်ဇူး (Fr.Augustin De Jesu) ေရးခဲ႔ေသာ မွတ္တမ္းတြင္ (၁၆၃၅) ခုႏွစ္ သူ အင္း၀ ေရာက္စဥ္က သံလ်င္မွ ဖမ္းလာေသာ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကုိ အင္း၀၌ ေတြ႔ရွိခ့ဲေၾကာင္ းေဖာ္ျပထားသည္။ ၁၂
သာလြန္မင္း ထီးနန္း စုိးစံစဥ္ အင္း၀ ေနျပည္ေတာ္တြင္ နုိင္ငံျခားသားမ်ား မ်ားျပား လာသည္ကုိ စုိးရိမ္ေတာ္မူသျဖင့္ စစ္မွုထမ္းရာ၌ အသုံး၀င္သည္႔ လူအခ်ိဳ႕ႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ားကုိ နန္းေတာ္၌ ဆက္လက္ အမွုထမ္းေစ၍ က်န္လူမ်ားကုိ စစ္ကုိင္းနယ္ ပရိမၼသုိ႔ ေရွးဦးစြာ ပုိ႔ေဆာင္ၿပီးေနာက္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ႏွင့္ မူးျမစ္ အၾကား ရြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႕ကာ မိမိတုိ႔ ဘာသာကုိ လြတ္လပ္စြာ ကုိးကြယ္ခြင့္ ျပဳထားသည္။ ၄င္း အခ်ိန္မွာပင္ ယုိးဒယားသုိ႔ ခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္ရာ၌ ဖမ္းဆီး ရမိခဲ႔သည္႔ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ ဒတ္ခ်္တုိ႔ကုိ မူလ ရွိရင္း ေပၚတူဂီမ်ားႏွင့္ အတူ ေနရာ ခ်ထားခဲ႔သည္။ ၁၃ ၄င္းတုိ႔ ဘာသာ ထုံးစံအတုိင္း ဘုရင္ဂ်ီ လူမ်ိဳး သာသနာျပဳ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ကုိးကြယ္ ေနထုိင္ၾကရသည္။ ၄င္းတုိ႔ ေနထုိင္ရာ ရြာမ်ားကုိ ဘုရင္ဂ်ီရြာ (ဖရင္ဂ်ိီ)ရြာမ်ားဟု ယခုတုိင္ တြင္သည္။ ထုိဘုရင္ဂ်ီတုိ႔ အဆက္အႏြယ္က ယခုအခါ (၂၄၀၀) ခန္႔ ရိွသည္။ သံု႕လူ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးတုိ႔ကား ျမန္မာမင္း အဆက္ဆက္တုိ႔တြင္ အေျမာက္သား အျဖစ္ အမွုထမ္း ၾကသည္။ ေနာင္မင္းတုိ႔ လက္ထက္ သုံ႕ပန္းျဖစ္ေသာ ကုလားျဖဴ လူမ်ိဳးတုိ႔ကုိလည္း ထုိဘုရင္ဂ်ိီ ရြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႔၍ ေနထုိင္ေစသည္။ ၁၄
ျမန္မာႏုိင္ငံ အထက္အညာ ေဒသသုိ႔ ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ား ပထမဆုံး စတင္ ေရာက္ရွိသည္႔ ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ (၁၈၆၁) ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္ႀကီး ဘီဂန္းဒက္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာမ်ားသုိ႔ လွည္႕လည္ သြားေရာက္၍ ဘာသာ၀င္မ်ားကုိ ၾကည္႔ရွု ခဲ႔သည္။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ဘုရင္ဂ်ီရြာတုိင္းရွိ အစဥ္အဆက္ မွတ္သား ထားတတ္ၾကေသာ လူႀကီး သူမမ်ားကို ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္ ဘုိးဘြားမ်ား ပထမဆုံး ေရာက္ရွိသည္႔ အခ်ိန္ကာလကုိ ေမးျမန္း စုံစမ္းခဲ႔ရာ ကက္သလစ္ ဘုိးဘြားမ်ား ဤရြာမ်ားသုိ႔ ပထမဆုံး ေရာက္ရွိခဲ႔ၾကေသာ အခ်ိန္ ကာလမွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၉၉) ျဖစ္ေၾကာင္း ဘုရင္ဂ်ိီ ရြာတုိင္းမွ တူညီေသာ အေျဖကုိ ရရွိသျဖင့္ ဤ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာမ်ားသုိ႔ ပထမဆုံး ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ား ေရာက္ရွိလာသည္႔ႏွစ္ အတိအက်မွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၉၉) ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၃၇) ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ၁၅
၁။ အေျချပျမန္မာႏုိင္ငံေရး သမုိင္း၊ ပထမတြဲျမန္မာ ဆုိရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ မူပုိင္။ စာေပ ဗိမာန္ ပုံႏွိပ္တုိက္၊ ပထမ အႀကိမ္ (၁၉၇၀) စာမ်က္ႏွာ ၄၀၄-၄၁၀ ေနာင္ ဤ စာအုပ္ကုိ ကုိးကားလ်င္ အေျချပႏုိင္ငံေရး သမုိင္း ပတြဲ ဟုေဖၚျပမည္။
၂။ ကက္သလစ္ အသင္းေတာ္ ရာဇ၀င္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္၊ ကက္သလစ္ ပုံႏွိပ္တုိက္ ၊ေတာင္ငူ (၁၉၆၂) စာမ်က္ႏွာ ၃၁၉ ၊ေနာင္ ဤ စာအုပ္ကုိ ကုိးကားလ်င္ ကက္သလစ္ ရာဇ၀င္ဟု အတုိေဖၚျပ မည္။
၃။ အေျချပႏုိင္ငံေရး သမုိင္း၊ ပတြဲ စာမ်က္ႏွာ ၄၁၄
၄။ ဦးဘသန္း ေက်ာင္းသုံးျမန္မာ ရာဇ၀င္ စာမ်က္ႏွာ၂၄၂
၅။ ကက္သလစ္ ရာဇ၀င္ စာမ်က္ႏွာ - ၃၂၀
၆။ The Annual Letter of 1615, The Voice, Dec,1926.
၇။ The letter from Fr.De Fonseca, The voice, Dec,1926.
၈။ Extract from the annual letter of 1620.The voice,1926.
၉။ အေျချပဳႏုိင္ငံေရး သမုိင္း ပထမတြဲ စာမ်က္ႏွာ ၄၂၅-၂၈
၁၀။ ခင္ျမၾကဴ ၊ေဒါက္တာ၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ၊ျပင္သစ္ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး သမုိင္း ဒီဇင္ဘာလ ၁၉၇၆၊ ပထမႏွိပ္ျခင္း စာေပဗိမာန္ ပုံႏွိပ္တုိက္ ရန္ကုန္ စာမ်က္ႏွာ ၂။ န၀မတန္းျမန္မာ သမုိင္း စာမ်က္ႏွာ-၅၄
၁၁။ အေျချပဳႏုိင္ငံေရး သမုိင္း ပတြဲ စာမ်က္ႏွာ -၄၃၈
၁၂။ The voice,oct,1941,p-12
၁၃။ The voice,sept,1941
၁၄။ ဦးဘသန္းေက်ာင္းသုံးျမန္မာ ရာဇ၀င္၊ စာမ်က္ႏွာ -၂၇၁
၁၅။ Biganaet,An outline of the History of the catholic Burmese Mission, From the year 1720 to 1887 printed at Hanthawaddy press,1887 p-8 ေနာင္ ဤစာအုပ္ကုိ ကုိးကားလ်င္ Bigandet, Catholic Burmese Mission ဟုအတိုေဖၚျပမည္။
အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာႀကီးမ်ားတြင္
ေနထုိင္ၾကေသာ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ ဘာသာ၀င္္မ်ားကို
ၾကည္႔ရွု ထိန္းသိမ္းရန္ လာေရာက္ခဲ႔ၾကသည္႔ ႏုိင္ငံျခား သာသနာျပဳ ရဟန္းဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား
ဖါသာရ္ေဒဖုန္းေဆးကား
Fr. De Fonseca (Jesuit)
Fr. De Fonseca (Jesuit)
ေဂ်ဇြိတ္ ဂိုဏ္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားႏွင့္ ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိႏူးနစ္တုိ႕သည္ သံလ်င္တြင္ ဖီးလစ္ဒီဗရစ္တုိ အုပ္စုိးသည္႔ အခ်ိန္က ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ားကို ၾကည္႔ရွုရန္ ေရာက္ရွိ လာခဲ႔ၾကသည္။ (၁၆၁၃) ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာဘုရင္ အေနာက္ဘက္လြန္မင္းသည္ သံလ်င္ကုိ တုိက္ခုိက္ ေအာင္ျမင္၍ ဖီးလစ္ ဒီဗရစ္တုိတုိ႔ကုိ ကြပ္မ်က္ ခဲ႔သည္။ သံလ်င္ရွိ ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္(၄၀၀၀) ေက်ာ္ကုုိ စစ္သုံပန္း အျဖစ္ႏွင့္ အင္း၀သုိ႔ ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္ခဲ႔သည္။ ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားႏွင့္ ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိဒူးနစ္တို႔လည္း ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္မ်ားႏွင့္ အတူ စစ္သုံပန္း အျဖစ္ ပါရွိခဲ႔ၾကသည္။ ဖါသာရ္ ဒီေအဂုိႏူးနစ္သည္ ဗမာ စစ္သားမ်ား၏ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္မွု ဒဏ္ေၾကာင့္ သံလ်င္နွင္႔ အင္း၀ ခရီး၌ပင္ ပ်ံလြန္ ေတာ္မူသည္။ ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားသည္ အင္း၀တြင္ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ စစ္ အက်ဥ္းသားအျဖစ္ ေနထုိင္ ၾကရေသာ ေပၚတူဂီ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္မ်ားကုိ ၾကည္႔ရွု ေစာင္႔ေရွာက္ ထိန္းသိမ္းခဲ႔သည္။ ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္မ်ားကုိ မူးျမစ္ႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ အၾကား ရြာမ်ားသုိ႔ ပုိ႔ေသာအခါတြင္လည္း ခရစ္ယာန္ ဘာသာ၀င္မ်ား ႏွင့္ အတူ လုိက္ပါ၍ ဘာသာ၀င္မ်ားကုိ ၾကည္႔ရွု ေစာင္႔ေရွာက္ခဲ႔သည္။ ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားသည္ ဘုရင္ဂ်ိီ ရြာႀကီး (၈)ရြာတြင္ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္း (၃)ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္၍ (၂၆)ႏွစ္တုိင္တုိင္ ဘာသာ၀င္မ်ားကုိ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ခဲ႔သည္။ ၁
၁။ (က) The voice,Dec,1926 (ခ) The annual letter of 1615 (ဂ) ကက္သလစ္ရာဇ၀င္ စာမ်က္ႏွာ ၃၂၀
ဖါသာရ္ေဒနိစ္အာတူးမက္
(Fr. Denis Atumes)(Jesuit)
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကား ေနာက္တြင္ ေဂ်ဇိြတ္အသင္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဒနိစ္ အာတူးမက္စ္ ေရာက္လာသည္။ ဤဘုန္းေတာ္ႀကီးသည္ အသက္အရြယ္ ႏုပ်ိဳ၍ ရဲရင္႔ ျဖတ္လတ္ သူ ျဖစ္သည္။ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာႀကီး (၈)ရြာကုိ လွည္လည္ ၾကည္႔ရွု ရသည္။ ဖါသာရ္ အာတူးမက္ လက္ထက္ ဘုရင္ဂ်ီရြာႀကီး (၈)၇ြာတြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ဘာသာ၀င္ ဦးေရမွာ အင္း၀ (၁၅၀)။ နဘက္ (၃၀၀)။ လက္ေတာ္ရာ ေခ်ာင္းဦး(၄၀၀)။ မုဆိုးဘုိ ေရႊဘုိ (၇၀)။ အာလံ ဟလင္း (၆၀)။ ဆီကိမ္ သစ္ဆိမ္႔ (၂၀၀)။ စဥ္ဂြင္၊ စဥ္႔ဂူ (၈၀)တုိ႕ ျဖစ္ၾက ေလသည္။ ဖါသာရ္ အာတူးမက္စ္သည္ (၅)ႏွစ္ ၾကာေသာအခါ အိႏိၵယသုိ႔ ျပန္ႂကြ သြားသည္။ ၁
၁။ ကက္သလစ္ ရာဇ၀င္၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၂၁
ဖါသာရ္ စီေမာင္ေရာ ဒရီဂဲဇ္
Fr. Simon Rodrigues (Jesuit)
သကၠရာဇ္ (၁၆၅၂) ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယရွိ ေဂ်ဇိြတ္အသင္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ စီေမာင္ေရာဒရီဂဲဇ္ ေရာက္လာသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ဖါသာရ္ ေဒဖုန္းေဆးကားမွာ အသက္အရြယ္ ႀကီးရင္႔ျပီျဖစ္၍ ဘုရင္ဂ်ီ ရြာႀကီးမ်ားကုိ ဖါသာရ္ စီေမာင္ေရာဒရီဂဲဇ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရသည္။ ၄င္း ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေနာက္ ေဂ်ဇိြတ္ဂုိဏ္းမွ ရဟန္းေတာ္မ်ား ေရာက္လာျခင္း မရွိေတာ႔ေပ။ သံလ်င္၊ ပဲခူး၊ မုတၲမ၊ ရခုိင္ျပည္မ်ားတြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ေပၚတူဂီ ခရစ္ယာန္မ်ားကုိမူ ေပၚတူဂီ ဘုန္းႀကီး အခ်ိဳ႕လာေရာက္ ႀကည္႔ရူ ၾကသည္။ ၄င္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးတုိ႔သည္ သာသနာ ပ်ံ႕ပြားေရး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မျပဳၾကေပ။ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၉၀) ျပည္႔ႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႔ သာသနာျပဳ အသင္းဂုိဏ္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ေဂ်ႏူိး (Fr.Joret) တုိ႕ ယုိးဒယားျပည္မွ ပဲခူးသုိ႔ ေရာက္လာၾက၍ သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကရာ ေအာင္ျမင္မွု ရရွိျငားေသာ္လည္း ေပၚတူဂီ လူမ်ိဳးတုိ႕၏ ဂုံးေခ်ာမွုေၾကာင့္ ေတာေတာင္ ထူထပ္ေသာ ေနရာသုိ႔ ႏွင္ထုတ္ျခင္း ခံရသည္။ ၁
၁။ ကက္သလစ္ ရာဇ၀င္၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၂၁ - ၃၂၂
ဖါသာရ္ေဂ်ႏူိးႏွင့္ ဖါသာရ္ေဂ်ာရက္
Fr. Genoud and Fr.Joret (Paris Foreign Mission)
ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၉၂) ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ ပဲခူးၿမိဳ႕ အနိီး ေညာင္၀ုိင္းရပ္၊ ပဲခူး ေခ်ာင္းနားတြင္ ဆင္းရဲ ဒုကၡၡ ၿခိဳးၿခံစြာႏွင္႔ တရားက်င့္လ်က္ ကက္သလစ္ ခရစ္ယာန္ တရား ေဒသနာေတာ္ကုိ ေဟာေျပာ သီတင္းသုံးလ်က္ ရွိသည္။ ထုိစဥ္က ပဲခူးၿမိဳ႕သည္ ရြာငယ္မွ်သာ ျဖစ္၍ ေညာင္၀ုိင္း အရပ္သည္ ေတာ အတိသာ ျဖစ္ေန၏။ ထုိဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား သီတင္း သုံးရာေဒသသုိ႔ ထုိအရပ္ ေဒသမွ သားအဖ ႏွစ္ဦးတုိ႔သည္ ဟင္းခ်က္ စရာ အသီးအႏွံ ရွာရင္း ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ ထုိေတာ္ထဲတြင္ သားျဖစ္သူကုိ ေႁမြ ကုိက္ ခံလုိက္ရသျဖင့္ ဖခင္ ျဖစ္သူမွာ လက္မွိုင္ခ်လ်က္ ေနသည္႔ အတြင္း ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးႏွင့္ ေတြ႕၍ ေဆးကု ေပးရာ ေကာင္းမြန္စြာ ေပ်ာက္ကင္း သြားသည္။ ထုိအခါ လယ္သမား သားအဖ ႏွစ္ေယာက္တုိ႔သည္ အားရ ၀မ္းသာစြာႏွင့္ အိမ္မွာ ေဆာင္ထားရန္ ေဆးနည္း ေပးပါ။ ဆရာႀကီးတို႕ ေက်းဇူးကုိ ဘယ္အခါမွ် မေမ႔ပါ၊၊ ေက်းဇူးႀကီး လွပါသည္ဟု ေတာင္းပန္ၾကသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးမွ ျပန္ေျပာသည္မွာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႕တြင္ အသင္႔ ေဖၚစပ္ထားေသာ ေဆး မရွိပါ။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႕ တန္ခုိး ကၽြႏု္ပ္တုိ႕၏ အစြမ္းသတိၲႏွင့္ သင္တုိ႔ အသက္ ခ်မ္းသာသည္ မဟုတ္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႕ကုိးကြယ္ေသာ ဘုရား၏ ဟုတ္မွန္ေသာ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ေၾကာင့္သာ သင္တုိ႔ အသက္ ခ်မ္းသာရသည္။ သင္တုိ႔အား တုိက္ေကၽြး ပက္ဖ်န္းေသာ ေရသည္ ဘုရားသခင္ စီမံ ထားေသာ ပရိတ္ေရမ်ား ျဖစ္သည္။ သင္တုိ႔ ကုိယ္၌ လိမ္းေပးေသာ ေဆးမ်ားသည၊္လည္း ဤေတာ္ထဲ၌ ရွိေသာ သစ္ပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႔သည္ ဘုရားသခင္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ေၾကာင့္ ေဆးပင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဘုရားသခင္၏ စကားကုိ ယုံ႕ၾကည္ နားေထာင္ ကတိ သစၥာ တည္ၾကည္ေသာ သူမ်ားသည္ ေဆး၀ါး လုိက္တတ္သည္။ ဘုရားသခင္၏ ႏွုတ္ကပတ္ေတာ္မ်ား အေၾကာင္း မ်ိဳးစုံတုိ႔ကုိ သားအဖ ႏွစ္ဦးတုိ႔အား ေကာင္းမြန္စြာ နားလည္ေအာင္ သြန္သင္ ျပသ ေဟာေျပာရာတြင္ ၄င္းတုိ႔သည္ စိတ္အား ထက္သန္ျခင္းႏွင္႔ သဒၶၥါ ၾကည္လင္စြာ ကုိးကြယ္ပါမည္။ ဆရာႀကီးတုိ႔ တရားမ်ားကုိ ေျပာျပပါဟု အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတာင္းပန္ၾကေသာ အခါ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးက သင္တို႔ အခု ခ်က္ခ်င္း မျဖစ္ႏုိင္ေသးပါ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဆုိေသာ ဆုေတာင္း ေမတၲာမ်ားကုိ သင္ၾကား ေပးမည္။ ေကာင္းမြန္စြာ ရရွိေအာင္ က်က္မွတ္ရမည္။ မွတ္မိေသာအခါ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ဆီ ျပန္လာပါဟု မွာႀကား လုိက္ေလသည္။ ထုိ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္တုိ႔သည္ အိမ္ကုိ ျပန္ေရာက္၍ အေၾကာင္းမ်ိဳးစုံကုိ အားရ ၀မ္းသာစြာႏွင့္ ျပန္ေျပာေသာအခါ တစ္ေယာက္စကား တစ္ရာႀကားသျဖင့္ သတင္းပ်ံ႕ သြား၏ တျခား ေရာဂါ ကပ္ေရာက္သူ စုန္းပူး နတ္ပူးေသာ သူတုိ႔သည္လည္း ထုိဘုန္းေတာ္ႀကီး (၂)ပါးထံ သြားေရာက္ ကုသ ၾကသည္။ ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းေသာ လူမမာ တုိ႔သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘုန္းႀကီး (၂)ပါး၏ ၾကင္နာ သနားတတ္ျခင္းႏွင့္ ပညာရွိျခင္း အေၾကာင္းကုိ အနီးအေ၀း အရပ္မ်ားတြင္ ေျပာၾကားျခင္းေၾကာင့္ မင္းမွုထမ္း အရာရွိမ်ားနွင့္ တရားသူႀကီးမ်ားပင္ နာမက်န္း ရွိေသာ မိမိတုိ႔၏ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းတုိ႔ကုိ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား ထံသုိ႔ ေခၚေဆာင္ လာခဲ႔ၾကသည္။ ၁
မိမိတုိ႔ ပင္ပန္းစြာ တည္ေထာင္ ဖြင့္လွစ္ေသာ ရပ္ကြက္သစ္၌ မိမိတုိ႔ ခံစားရေသာ ယုံၾကည္ ကုိးစားျခင္းသည္ ေသ၀နီး ကေလး မ်ားစြာတုိ႔ကုိ ေဆးေၾကာရန္ႏွင့္ လူႀကီးမ်ားကုိ တရားေဟာရန္ အခြင့္ကုိ ျပဳလုပ္ ႏုိင္ေလသည္။ ဤကဲ႔သုိ႔ စည္ကား လာသျဖင့္ ဘုရင္ဂ်ီ သာသနာ၏ ဗဟုိရ္ဌာန တစ္ခု ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ရန္ အေျခသုိ႔ ေရာက္လာေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ ေဆးကုသ ေပးၾကရင္း ဟုတ္မွန္ေသာ ဘုရားသခင္၏ ႏွုတ္ကပတ္ေတာ္ တရားေတာ္ ေဟာေျပာ ၾကသျဖင့္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ား တုိ႔သည္ ႏွစ္ခ်ိဳက္စြာ ႏွင့္ တရားေတာ္ကုိ နာယူၾက၍ ဘုရားသခင္ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ကုိ ခ်ီးက်ဴး ၾကေလသည္။ ဤနည္းျဖင့္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ားသည္ တေန႕ထက္ တေန႔ တုိးပြား၍ မ်ားျပားလာ ေလရာ၊ မလုိေသာ သူမ်ားသည္ စည္းေ၀း တုိင္ပင္ၾကၿပီး ဘုရင္႔ထံ ဂုံးတုိက္ သံေတာ္ဦး တင္ၾကသည္။ ဘုရင္သည္ အေၾကာင္းမ်ိဳးစုံကုိ သိရလွ်င္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ားအား တရား မေဟာရ၊ အသင္း ႀကီးပြားေအာင္ မလုပ္ရ၊ ဘာသာ မသြင္းရ၊ ေဆးတမ်ိဳးတည္းသာ ကုသရမည္ဟု အမိန္႔ခ် လုိက္သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔က အမိ္န္႔ရွိသည္မွာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔သည္ စီးပြားရွာသည္ မဟုတ္၊ သူတပါးကုိလည္း ရန္ျပဳသည္ မဟုတ္၊ ဟုတ္မွန္ေသာ ဘုရားသခင္၏ အလုိေတာ္ႏွင့္ အသက္ကုိ စြန္႔၍ ဟုတ္မွန္ေသာ တရားကုိ ေဟာေျပာ ပါသည္။ ဘုရား၏ အလုပ္ကုိ လုပ္ပါသည္ဟု ဆုိၿပီး တရားမ်ားကုိ ေဟာေျပာၿမဲ အတုိင္း ေဟာေျပာ ေလသည္။ ၂
ထုိအခါ မလုိသူမ်ားက ဘုရင္ထံ ထပ္မံ ေလ်ာက္ထားၾကလွ်င္ ရွင္ဘုရင္ အမ်က္ထြက္၍ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ ရုိက္ႏွက္ၿပီး ႏွင္ထုတ္ၾက။ သူတုိ႔ကုိ သူတုိ႔ တုိင္းျပည္သုိ႔ ျပန္ပါေစ။ ၄င္းတုိ႔ စီသြားေသာ လူတုိင္း၏ အိမ္မ်ားကုိ သြားေရာက္ ရွာေဖြရမည္။ ဘုရားႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အရာ၀တၲဴမ်ားကုိ အကုန္သိမ္း၍ ယူခဲ႔ရမည္ဟု အမိန္႔ထုတ္ သျဖင့္ အမိန္႔အတုိင္း အာဏာသားမ်ားသည္ ရက္စက္စြာ ျပဳလုပ္ၾကေသာေႀကာင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔မွာ ေနစရာ မရွိ ဒုကၡၡ ဆင္းရဲႀကီးစြာႏွင့္ မိမိတုိ႔ ေနရာမွ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ သုံး ေလးမုိင္ခန္႔ ကြာေသာ ေတာထဲသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းၾကၿပီးေသာ္ တရား အားထုတ္ ေနၾကျပန္သည္။ က်န္ရစ္ေသာ တျပည္႔တုိ႔သည္ မေနႏုိင္ ၾကသျဖင့္ ေတြ႔ရွိေအာင္ လုိက္လံ ရွာေဖြၾကျပန္ရာ ေတာတြင္း၌ ေတြ႔ၾကရ၏။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား သတင္းသုံး ေနေသာ ေနရာသည္ ေျမနိမ္႔ ခ်ိဳင္႔၀ွမ္းေသာ ေနရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရႊံ႕ႏြံႏွင့္ ျမက္ပင္မ်ား ထူထပ္ၿပီး ျခင္မ်ား အလြန္ ေပါမ်ားေလသည္။ ေတြ႕ရွိေသာ တျပည္႔တုိ႔သည္ အလြန္ ၀မ္းနဲစြာ ႏွင့္ ရြာသုိ႔ ျပန္လာၾက၍ အေၾကာင္းမ်ိဳးစုံကုိ မိမိတို႔ အေပါင္း အသင္းတုိ႔အား ေျပာၾကေလသည္။ သိရွိၾကသမ်ွေသာ လူမ်ားတုိ႔သည္ စုေ၀း ၾကၿပီး ေကာင္းေသာ သဲေျမမ်ားကုိ လိုက္လံ ရွာေဖြၾကရာ သဲရွိေသာ ေတာင္ပူဇာကေလး တစ္ခုကုိ ေတြ႔ရွိၾက သျဖင့္ ထုိသဲေျမမ်ားကုိ တူးယူ၍ ထမ္းသူကထမ္း ရြက္သူကရြက္ ၾကၿပီးလွ်င္ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးေနေသာ ေက်ာင္း ပတ္လည္၌ ရြံ႔ႏြံမ်ား၊ ျမက္မ်ား ျခင္မ်ား ေပ်ာက္ကင္း သက္သာခြင့္ ရေစရန္ ျဖန္႔ျဖဴး ခင္းက်င္း ဖုိ႔ေပးၾကေလသည္။ ထုိ သဲျဖဴကေလးမ်ား တူးယူေသာ ေနရာသည္ ေခ်ာင္း ျဖစ္ေနသျဖင့္ ၄င္းေခ်ာင္းကုိ သဲျဖဴေခ်ာင္း ဟူ၍ ယခုတုိင္ အမည္တြင္ေလသည္။ ၃
ဘုန္းေတာႀကီး ႏွစ္ပါးသည္ ၀တၲရား မပ်က္ဘဲ လူအမ်ားတုိ႔အား တရား ေရေအး တုိက္ေကၽြး ၾကေလရာ လူပရိတ္သတ္မ်ားသည္ ေရွးအထက္က ပုိမ်ားျပား လာေလသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မဟာေမဒင္ ပသီဘာသာ အမ်ိဳးသား ေယာက္်ားပ်ိဳ တစ္ေယာက္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာထဲမွ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ႏွင့္ ေမတၲာ မွ်ၾကသျဖင္႔ ေယာက္်ားပ်ိဳ၏ မိဘမ်ားသည္ မိမိတုိ႔ အမ်ိဳးဘာသာကုိ စြန္႔ပစ္မည္ကုိ စုိးရိမ္ၾက၍ ေဆြမ်ိဳး တစ္စုတုိ႔သည္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကုိ ေသျခင္းျဖင့္၄င္း ျပည္မွ ႏွင့္ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ၄င္း ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ စီမံၾကၿပီးေသာ္ မိမိတုိ႔ အႀကံ ေအာင္ျမင္ရန္ မနာလုိ ေနၾကေသာ သူမ်ားႏွင့္ ေပါင္းသင္းၾက၍ ဥေရာပ တုိက္သား ဘုန္းႀကီးမ်ားကုိ သီးခံေနၾကပါလွ်င္ သင္တုိ႕၏ ႀသဇာ ကိကၠမႏွင့္ ေနာက္လုိက္ ေနာက္ပါမ်ားတုိ႔သည္ မၾကာမီ ဆုံးရွုံး ကုန္ၾကလိမ္႔မည္။ စသည္ျဖင့္ စုိးရိမ္စိတ္ႏွင့္ မနာလုိစိတ္ကုိ ထႂကြေစရန္ တုိက္တြန္း ေျပာၾကားၾကေလသည္။ ၄
မနာလုိ ၀န္တုိသူမ်ားသည္ သေဘာ တူညီၾကၿပီး ႏိုင္ငံျခား ဘာသာ အယူ၀ါဒကုိ ေဟာ၍ တုိင္းျပည္တြင္ အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ပါသည္ဟု အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားျဖင့္ ရွင္ဘုရင္ထံ ေလ်ွက္လႊာ တစ္ေစာင္ တင္သြင္းႀကေလသည္။ ၄င္းစာလႊာကုိ ဖတ္ၿပီးေနာက္ ရွင္ဘုရင္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးကုိ ဖမ္းဆီး၍ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၉၃) ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ ဘုရင္ ေရွ႕ေတာ္သုိ႔ တင္သြင္းရန္ အမိန္႕ထုတ္ ျပန္လုိက္သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေဂ်ာရက္သည္ ရွင္ဘုရင္၏ အမိန္႔ကုိ ခံယူရသည္နွင့္ တၿပိဳင္နက္ ဘုရင္၏ အမိန္႔ကုိ ဆရာေတာ္ႀကီး လာေနာ္ထံသုိ႔ ေနာက္ဆုံး စာတစ္ေစာင္ ေရးသား ေလ်ာက္ထားခဲ႔သည္။ စာ၌ ေရးသားခ်က္သည္ကား မနက္ျဖန္၌ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔သည္ ရွင္ဘုရင္၏ ေရွ႕ေမွာက္သုိ႔ အမိန္႕အရ လုိက္ပါ သြားရေတာ႔မည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ ေပၚ၌ စြပ္စြဲခ်က္မွာ ပဲခူးသား ျမန္မာမ်ားႏွင့္ အျခား လူမ်ိဳးျခားထဲမွ အယူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲေစေသာ ကိစၥပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ႏွင့္ အတူ မကြာ လုိက္ရန္ ေစလုိက္ေသာ မ်ားစြာေသာ အေစာင့္အၾကပ္ တုိ႔သည္ စုိးရိမ္ ေၾကာက္ရြံ႕ရန္ အေၾကာင္းရွိသည္ဟု တျပည္႔ေတာ္တုိ႕ကုိ သံသယ မကင္းျဖစ္ေစပါသည္။ သုိ႔ရာတြင္ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ အမွုထမ္းလ်က္ရွိေသာ ဘုရားသခင္ကုိ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ သိပါသည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ အားေပးမည္႔ လကၡၡဏာရွိေသာ အျပစ္ဒဏ္ စီရင္ျခင္းေၾကာင့္ ခံရမည္႔ ဒုကၡၡၡ ဆင္းရဲကုိ သီးခံျခင္းႏွင့္ ႀကိဳးစား၍ ခံထမ္းရန္ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔၏ အျပစ္အတြက္ ဒဏ္ခံေနသည္႔ အေနႏွင့္ ထာ၀ရ ဘုရားသခင္ကုိ ပူေဇာ္ပါသည္ ဘုရားဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ၅
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ ဘုရင္ေရွ႕ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာ အခါ ဘုရင္သည္ အမ်က္ ျပင္းစြာ ထြက္သျဖင့္ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ သစ္ပင္ႀကီးမွာ ႀကိိဳးႏွင္ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီး အစာေရစာ အငတ္ထား ၀တ္ဆင္ထားေသာ ၀တ္ရုံ သကၤန္းမ်ား လွပ္ထားၿပိီးလ်ွင္ ျခင္စာ ေကၽြး၍ သတ္ရမည္ဟု အမိန္႔ထုတ္ လုိက္ေလသည္။ အာဏာသား တုိ႔သည္ အမိန္႔အတုိင္း ရက္စက္စြာ ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္ တျပည္႔ ျဖစ္သူတုိ႔သည္ ထုိအခ်င္းအရာကုိ ျမင္ေတြ႔ ၾကေသာအခါ ဟစ္ေအာ္ ငုိေႂကြး ဆုေတာင္း ၾကေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးက ငါ႔တျပည္႔မ်ားတုိ႔ မငုိၾကႏွင့္ ၀မ္းမနည္းၾကႏွင့္ မပူပင္ၾကႏွင့္ ကမၻာေပၚ၌ ေတြ႕ရေသာ ဒုကၡသည္ ဒုကၡမဟုတ္ တခဏသာ ျဖစ္သည္ဟုဆုုိ၍ တရား ေရေအး တုိက္ေကၽြး ေတာ္မူသည္။ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၃.၁၄.၁၅) ရက္ ေန႔ တုိင္ (၃)ရက္ တိတိမေသဘဲ ဒုကၡ ခံၾကရသည္ကုိ မလုိလားသူမ်ားသည္ ရွင္ဘုရင္ထံ တုိင္ၾကားၾကျပန္သည္။ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ သတိၲေကာင္းေသာ လူမ်ားျဖစ္ၾကသည္႔ အတြက္ (၃)ရက္ တုိင္တုိင္ မေသဘဲ ဒုကၡခံလ်က္ ေနၾကေသာ္လည္း ဂရုမစုိက္ဘဲ ခံေနၾကသည္ဟု ေျပာၾကလ်ွင္ ရွင္ဘုရင္က သည္ေလာက္ အစြမ္းေကာင္းလွ်င္ ဂုံအိတ္တြင္ ထည္႔ၿပီး သဲ အုတ္ခဲမ်ားျဖင့္ ဖုံးဖိ၍ တင္းၾကပ္စြာ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီးေသာ္ ေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ခ်ေစဟု အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ေလသည္။ အမိ္န္႔အတိုင္း ျပဳလုပ္ၿပိီး သကာလ ပဲခူးေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ပစ္ခ် လုိက္ၾကသည္။
ထုိ ဘုန္းႀကီးနွစ္ပါးကုိ ေရသုိ႔ ပစ္ခ်၍ ပ်ံလြန္ ေတာ္မူေသာ ေန႔က စ၍ ယေန႔တုိင္ေအာင္ ပဲခူးေခ်ာင္းကုိ ဇာမဏီေခ်ာင္းဟု တြင္လ်က္ ရွိသည္။ ဤအခ်ိန္တြင္ အုပ္စုိးေသာ ျမန္မာ ရွင္ဘုရင္မွာ ျမန္မာ ရာဇ၀င္အရ မင္းရဲေက်ာ္ထင္ ျဖစ္သည္။ ဇာမဏီေခ်ာင္းဟု အမည္တြင္ျခင္းမွာ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးက ဇာမဏီလူမ်ိဳးမ်ားဟု ထင္မွတ္ ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးမွာ ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႕ နုိင္ငံျခား သာသနာျပဳအသင္းမွ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဂ်ႏုူိးႏွင့္ စစၥလံျပည္သား ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဂ်ာရက္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ၆
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ (၃)ရက္လုံးလုံး ႏွိပ္စက္ ညွင္းဆဲျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးခံရၿပီး ေနာက္ သီတင္းကၽြတ္ လဆုပ္ (၁) ရက္ ေန႔တြင္ ေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ပစ္ခ်ခံရသျဖင့္ အသက္ကုိ စြန္႔ၾကရေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတုိ႔၏ တပည္႔ အားလုံးတုိ႕သည္ အလြန္တရာ စိတ္ မခ်မ္းသာစရာ ပူေဆြးျခင္းႏွင့္ ဆီမီးမ်ား ပန္းမ်ားႏွင့္ ဆုေတာင္း ေမတၲာျပဳ ၾကေလသည္။ ညအခါမွာ မူကား ရွားသားမ်ားကုိ ၀ါဂြမ္းႏွင့္ ပတ္၍ ဆီစိမ္ၿပီးလွ်င္ ငွက္ေပ်ာေဖာင္၌ စုိက္၍ မီးထြန္းၿပီး ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါး အသက္စြန္႔ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ တေခ်ာင္းလုံး ျပည္႔ေအာင္ ေမ်ွာၾကေလသည္။ သားစဥ္ ေျမးဆက္ ႏွစ္စဥ္မျပတ္ ထုိေန႔ က်ေရာက္ေသာအခါ ဆီမိီးမ်ား ေမွ်ာၾကရသည္။ က်န္ေသာ တျပည္႔မ်ားသည္လည္း စိတ္ထင္တုိင္း ျပဳလုပ္ၾကသည္။ လူမမာမ်ား ကေလးသူငယ္ ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ ဘုန္းႀကီးမ်ား ေနခဲ႔ဘူးေသာ ေက်ာင္းေနရာသုိ႔ သြားၾက၍ ငုိသူ ငုိ ေမတၲာပုိ႔သူ ပုိ႔ ျပဳလုပ္ၾကၿပီး က်န္ရစ္ေသာ ၀တ္ရုံ သကၤန္းမ်ား သဲမ်ားကုိ ယူေဆာင္ ခဲ႔ၾကၿပီးေနာက္ သဲမ်ားကုိ ဘမ္းတခု၌ ထည္႔ၾကၿပီး လူမမာမ်ား၏ အနားမွာ ထား၍ ေဆးကုၾကသည္။ ၀န္ရုံ သကၤန္းမ်ားကုိလည္း ခ်ည္မွ်င္မ်ား ထုတ္ယူၿပီး လူတစ္ေယာက္လွ်င္ ခုနွစ္ပင္စီ လက္မွာ ၄င္း၊ လည္ပင္းမွာ ၄င္း တပ္ခ်ည္ထားၾကသည္။ ၄င္းတုိ႔၏ အယူအဆမွာ (၉၆) ပါးေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာမ်ား ကင္းရွင္း၍ စုန္း ပေယာဂမ်ား နတ္ဆုိးမ်ား မေႏွာက္ယွက္ မႏွိပ္စက္ႏုိင္ဟု အယူရွိၾကသည္။၇
လူႀကီး သူမမ်ားကလည္း သားစဥ္ ေျမးဆက္ မွာထား ခဲ႔ၾကသည္။ ဤ ဇာမဏီေခ်ာင္းသည္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား ေသြးစြန္းထားသည္႔ အတြက္ ဘယ္ေသာ အခါမွ တိမ္ေကာ လိမ္႔မည္ မဟုတ္၊ ထုိေခ်ာင္းကုိ အမွီျပဳ၍ ေကာက္ပဲသီးႏွံ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္ၾကပါ၊ ေျမႀသဇာေကာင္း၍ အက်ိဳး ေက်းဇူး ခံစား ရလိမ္႔မည္။ ငါတုိ႔၏ ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာထုံးစံကုိ မပစ္ပယ္ၾကႏွင့္ ဘုရားသခင္၏ ေက်းဇူူးကုိ ခံစားရလိမ္႔မည္။ ငါတုိ႔အတြက္ အသက္ေတာ္မ်ား စြန္႔သြားခဲ႔ေသာ ကုိယ္ေတာ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔ကုိ သနားေအာင့္ေမ႔ တမ္းတျခင္းနွင့္ ေသသည္တုိင္ေအာင္ မေမ႔ၾကႏွင့္ ျပဳၾကၿမဲ အစဥ္အလာကုိ သတိအမွတ္ရရန္ အဆက္မျပတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကပါဟု မွာၾကား စကားရပ္မ်ား အတုိင္း ဇာမဏီ ေခ်ာင္းရုိး တေလ်ာက္တြင္ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္ၾကရာ မ်ားစြာ အက်ိဳး ခံစားရသည္ကုိ အျခားအရပ္က လူမ်ားသည္ ေတြ႔ျမင္ၾက၍ အမ်ား လာေရာက္ လုပ္ကုိင္ ေနထုိင္ စားေသာက္ၾကေလသည္။ ဘာသပမ်ားသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ၾက သျဖင့္ ဘာသာ၀င္မ်ား နည္းပါး စျပဳလာသည္။ ထုိကဲ႔သုိ႔ က်န္ရွိေသာ လူမ်ားကုိ ေႏွာက္ယွက္၍ မရလွ်င္ အယူသီးေသာ ဘာသာ သိရလိမ္႔မည္ဟု ႀကိမ္း၀ါး ၿပိီးေသာ္ ဘုရင္ထံသြားေရာက္ ဂုံးေခ်ာ ေလ်ာက္ထားၾကသည္ ျဖစ္၍ ရာဇဒဏ္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ခံရသည္က တေၾကာင္း တျဖည္းျဖည္း ေသသူကေသ ဘာသာပ်က္သူကပ်က္ အခြန္ဘ႑ာေရးႏွင့္ ထြက္ေျပးရသူူကထြက္ ေျပးရသည္က တေၾကာင္း ထုိအခ်ိန္တြင္ ရဟန္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးနွင့္ မေတြ႕ၾကရသျဖင့္ ဘာသာတရားကုိ မကၽြမ္းက်င္ နားမလည္ၾကေသာေၾကာင့္ တေၾကာင္း ထင္သလုိျဖစ္ၿပီးလ်င္ ဘာသာ ပ်က္စီး ရေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ ပဲခူးျမစ္ထဲ ပစ္ခ်သည္ ေနရာမွာ ကား မီးရထားလမ္း သံတံတား၏ အထက္ပုိင္း ႏွစ္မုိင္ ကြာတြင္ ျဖစ္သည္။ ၈
ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႕ ႏုိင္ငံျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ေဂ်ႏူိးႏွင့္ ဖါသာရ္ ေဂ်ာရက္တုိ႔သည္ ယုိးဒယားမွ တဆင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ရွိ ခဲ႔ၾကေသာ္လည္း၊ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ.....
မိမိတုိ႔ ပင္ပန္းစြာ တည္ေထာင္ ဖြင့္လွစ္ေသာ ရပ္ကြက္သစ္၌ မိမိတုိ႔ ခံစားရေသာ ယုံၾကည္ ကုိးစားျခင္းသည္ ေသ၀နီး ကေလး မ်ားစြာတုိ႔ကုိ ေဆးေၾကာရန္ႏွင့္ လူႀကီးမ်ားကုိ တရားေဟာရန္ အခြင့္ကုိ ျပဳလုပ္ ႏုိင္ေလသည္။ ဤကဲ႔သုိ႔ စည္ကား လာသျဖင့္ ဘုရင္ဂ်ီ သာသနာ၏ ဗဟုိရ္ဌာန တစ္ခု ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ရန္ အေျခသုိ႔ ေရာက္လာေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ ေဆးကုသ ေပးၾကရင္း ဟုတ္မွန္ေသာ ဘုရားသခင္၏ ႏွုတ္ကပတ္ေတာ္ တရားေတာ္ ေဟာေျပာ ၾကသျဖင့္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ား တုိ႔သည္ ႏွစ္ခ်ိဳက္စြာ ႏွင့္ တရားေတာ္ကုိ နာယူၾက၍ ဘုရားသခင္ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ကုိ ခ်ီးက်ဴး ၾကေလသည္။ ဤနည္းျဖင့္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ားသည္ တေန႕ထက္ တေန႔ တုိးပြား၍ မ်ားျပားလာ ေလရာ၊ မလုိေသာ သူမ်ားသည္ စည္းေ၀း တုိင္ပင္ၾကၿပီး ဘုရင္႔ထံ ဂုံးတုိက္ သံေတာ္ဦး တင္ၾကသည္။ ဘုရင္သည္ အေၾကာင္းမ်ိဳးစုံကုိ သိရလွ်င္ လူ ပရိတ္သတ္မ်ားအား တရား မေဟာရ၊ အသင္း ႀကီးပြားေအာင္ မလုပ္ရ၊ ဘာသာ မသြင္းရ၊ ေဆးတမ်ိဳးတည္းသာ ကုသရမည္ဟု အမိန္႔ခ် လုိက္သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔က အမိ္န္႔ရွိသည္မွာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔သည္ စီးပြားရွာသည္ မဟုတ္၊ သူတပါးကုိလည္း ရန္ျပဳသည္ မဟုတ္၊ ဟုတ္မွန္ေသာ ဘုရားသခင္၏ အလုိေတာ္ႏွင့္ အသက္ကုိ စြန္႔၍ ဟုတ္မွန္ေသာ တရားကုိ ေဟာေျပာ ပါသည္။ ဘုရား၏ အလုပ္ကုိ လုပ္ပါသည္ဟု ဆုိၿပီး တရားမ်ားကုိ ေဟာေျပာၿမဲ အတုိင္း ေဟာေျပာ ေလသည္။ ၂
ထုိအခါ မလုိသူမ်ားက ဘုရင္ထံ ထပ္မံ ေလ်ာက္ထားၾကလွ်င္ ရွင္ဘုရင္ အမ်က္ထြက္၍ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ ရုိက္ႏွက္ၿပီး ႏွင္ထုတ္ၾက။ သူတုိ႔ကုိ သူတုိ႔ တုိင္းျပည္သုိ႔ ျပန္ပါေစ။ ၄င္းတုိ႔ စီသြားေသာ လူတုိင္း၏ အိမ္မ်ားကုိ သြားေရာက္ ရွာေဖြရမည္။ ဘုရားႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အရာ၀တၲဴမ်ားကုိ အကုန္သိမ္း၍ ယူခဲ႔ရမည္ဟု အမိန္႔ထုတ္ သျဖင့္ အမိန္႔အတုိင္း အာဏာသားမ်ားသည္ ရက္စက္စြာ ျပဳလုပ္ၾကေသာေႀကာင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔မွာ ေနစရာ မရွိ ဒုကၡၡ ဆင္းရဲႀကီးစြာႏွင့္ မိမိတုိ႔ ေနရာမွ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ သုံး ေလးမုိင္ခန္႔ ကြာေသာ ေတာထဲသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းၾကၿပီးေသာ္ တရား အားထုတ္ ေနၾကျပန္သည္။ က်န္ရစ္ေသာ တျပည္႔တုိ႔သည္ မေနႏုိင္ ၾကသျဖင့္ ေတြ႔ရွိေအာင္ လုိက္လံ ရွာေဖြၾကျပန္ရာ ေတာတြင္း၌ ေတြ႔ၾကရ၏။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား သတင္းသုံး ေနေသာ ေနရာသည္ ေျမနိမ္႔ ခ်ိဳင္႔၀ွမ္းေသာ ေနရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရႊံ႕ႏြံႏွင့္ ျမက္ပင္မ်ား ထူထပ္ၿပီး ျခင္မ်ား အလြန္ ေပါမ်ားေလသည္။ ေတြ႕ရွိေသာ တျပည္႔တုိ႔သည္ အလြန္ ၀မ္းနဲစြာ ႏွင့္ ရြာသုိ႔ ျပန္လာၾက၍ အေၾကာင္းမ်ိဳးစုံကုိ မိမိတို႔ အေပါင္း အသင္းတုိ႔အား ေျပာၾကေလသည္။ သိရွိၾကသမ်ွေသာ လူမ်ားတုိ႔သည္ စုေ၀း ၾကၿပီး ေကာင္းေသာ သဲေျမမ်ားကုိ လိုက္လံ ရွာေဖြၾကရာ သဲရွိေသာ ေတာင္ပူဇာကေလး တစ္ခုကုိ ေတြ႔ရွိၾက သျဖင့္ ထုိသဲေျမမ်ားကုိ တူးယူ၍ ထမ္းသူကထမ္း ရြက္သူကရြက္ ၾကၿပီးလွ်င္ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးေနေသာ ေက်ာင္း ပတ္လည္၌ ရြံ႔ႏြံမ်ား၊ ျမက္မ်ား ျခင္မ်ား ေပ်ာက္ကင္း သက္သာခြင့္ ရေစရန္ ျဖန္႔ျဖဴး ခင္းက်င္း ဖုိ႔ေပးၾကေလသည္။ ထုိ သဲျဖဴကေလးမ်ား တူးယူေသာ ေနရာသည္ ေခ်ာင္း ျဖစ္ေနသျဖင့္ ၄င္းေခ်ာင္းကုိ သဲျဖဴေခ်ာင္း ဟူ၍ ယခုတုိင္ အမည္တြင္ေလသည္။ ၃
ဘုန္းေတာႀကီး ႏွစ္ပါးသည္ ၀တၲရား မပ်က္ဘဲ လူအမ်ားတုိ႔အား တရား ေရေအး တုိက္ေကၽြး ၾကေလရာ လူပရိတ္သတ္မ်ားသည္ ေရွးအထက္က ပုိမ်ားျပား လာေလသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မဟာေမဒင္ ပသီဘာသာ အမ်ိဳးသား ေယာက္်ားပ်ိဳ တစ္ေယာက္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာထဲမွ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ႏွင့္ ေမတၲာ မွ်ၾကသျဖင္႔ ေယာက္်ားပ်ိဳ၏ မိဘမ်ားသည္ မိမိတုိ႔ အမ်ိဳးဘာသာကုိ စြန္႔ပစ္မည္ကုိ စုိးရိမ္ၾက၍ ေဆြမ်ိဳး တစ္စုတုိ႔သည္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကုိ ေသျခင္းျဖင့္၄င္း ျပည္မွ ႏွင့္ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ၄င္း ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ စီမံၾကၿပီးေသာ္ မိမိတုိ႔ အႀကံ ေအာင္ျမင္ရန္ မနာလုိ ေနၾကေသာ သူမ်ားႏွင့္ ေပါင္းသင္းၾက၍ ဥေရာပ တုိက္သား ဘုန္းႀကီးမ်ားကုိ သီးခံေနၾကပါလွ်င္ သင္တုိ႕၏ ႀသဇာ ကိကၠမႏွင့္ ေနာက္လုိက္ ေနာက္ပါမ်ားတုိ႔သည္ မၾကာမီ ဆုံးရွုံး ကုန္ၾကလိမ္႔မည္။ စသည္ျဖင့္ စုိးရိမ္စိတ္ႏွင့္ မနာလုိစိတ္ကုိ ထႂကြေစရန္ တုိက္တြန္း ေျပာၾကားၾကေလသည္။ ၄
မနာလုိ ၀န္တုိသူမ်ားသည္ သေဘာ တူညီၾကၿပီး ႏိုင္ငံျခား ဘာသာ အယူ၀ါဒကုိ ေဟာ၍ တုိင္းျပည္တြင္ အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ပါသည္ဟု အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားျဖင့္ ရွင္ဘုရင္ထံ ေလ်ွက္လႊာ တစ္ေစာင္ တင္သြင္းႀကေလသည္။ ၄င္းစာလႊာကုိ ဖတ္ၿပီးေနာက္ ရွင္ဘုရင္သည္ ဘုရင္ဂ်ီ ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးကုိ ဖမ္းဆီး၍ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၉၃) ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ ဘုရင္ ေရွ႕ေတာ္သုိ႔ တင္သြင္းရန္ အမိန္႕ထုတ္ ျပန္လုိက္သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေဂ်ာရက္သည္ ရွင္ဘုရင္၏ အမိန္႔ကုိ ခံယူရသည္နွင့္ တၿပိဳင္နက္ ဘုရင္၏ အမိန္႔ကုိ ဆရာေတာ္ႀကီး လာေနာ္ထံသုိ႔ ေနာက္ဆုံး စာတစ္ေစာင္ ေရးသား ေလ်ာက္ထားခဲ႔သည္။ စာ၌ ေရးသားခ်က္သည္ကား မနက္ျဖန္၌ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔သည္ ရွင္ဘုရင္၏ ေရွ႕ေမွာက္သုိ႔ အမိန္႕အရ လုိက္ပါ သြားရေတာ႔မည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ ေပၚ၌ စြပ္စြဲခ်က္မွာ ပဲခူးသား ျမန္မာမ်ားႏွင့္ အျခား လူမ်ိဳးျခားထဲမွ အယူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲေစေသာ ကိစၥပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ႏွင့္ အတူ မကြာ လုိက္ရန္ ေစလုိက္ေသာ မ်ားစြာေသာ အေစာင့္အၾကပ္ တုိ႔သည္ စုိးရိမ္ ေၾကာက္ရြံ႕ရန္ အေၾကာင္းရွိသည္ဟု တျပည္႔ေတာ္တုိ႕ကုိ သံသယ မကင္းျဖစ္ေစပါသည္။ သုိ႔ရာတြင္ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ အမွုထမ္းလ်က္ရွိေသာ ဘုရားသခင္ကုိ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ သိပါသည္။ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔ အားေပးမည္႔ လကၡၡဏာရွိေသာ အျပစ္ဒဏ္ စီရင္ျခင္းေၾကာင့္ ခံရမည္႔ ဒုကၡၡၡ ဆင္းရဲကုိ သီးခံျခင္းႏွင့္ ႀကိဳးစား၍ ခံထမ္းရန္ တျပည္႔ေတာ္တုိ႔၏ အျပစ္အတြက္ ဒဏ္ခံေနသည္႔ အေနႏွင့္ ထာ၀ရ ဘုရားသခင္ကုိ ပူေဇာ္ပါသည္ ဘုရားဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ၅
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ ဘုရင္ေရွ႕ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာ အခါ ဘုရင္သည္ အမ်က္ ျပင္းစြာ ထြက္သျဖင့္ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ သစ္ပင္ႀကီးမွာ ႀကိိဳးႏွင္ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီး အစာေရစာ အငတ္ထား ၀တ္ဆင္ထားေသာ ၀တ္ရုံ သကၤန္းမ်ား လွပ္ထားၿပိီးလ်ွင္ ျခင္စာ ေကၽြး၍ သတ္ရမည္ဟု အမိန္႔ထုတ္ လုိက္ေလသည္။ အာဏာသား တုိ႔သည္ အမိန္႔အတုိင္း ရက္စက္စြာ ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္ တျပည္႔ ျဖစ္သူတုိ႔သည္ ထုိအခ်င္းအရာကုိ ျမင္ေတြ႔ ၾကေသာအခါ ဟစ္ေအာ္ ငုိေႂကြး ဆုေတာင္း ၾကေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးက ငါ႔တျပည္႔မ်ားတုိ႔ မငုိၾကႏွင့္ ၀မ္းမနည္းၾကႏွင့္ မပူပင္ၾကႏွင့္ ကမၻာေပၚ၌ ေတြ႕ရေသာ ဒုကၡသည္ ဒုကၡမဟုတ္ တခဏသာ ျဖစ္သည္ဟုဆုုိ၍ တရား ေရေအး တုိက္ေကၽြး ေတာ္မူသည္။ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း (၁၃.၁၄.၁၅) ရက္ ေန႔ တုိင္ (၃)ရက္ တိတိမေသဘဲ ဒုကၡ ခံၾကရသည္ကုိ မလုိလားသူမ်ားသည္ ရွင္ဘုရင္ထံ တုိင္ၾကားၾကျပန္သည္။ ထုိဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ သတိၲေကာင္းေသာ လူမ်ားျဖစ္ၾကသည္႔ အတြက္ (၃)ရက္ တုိင္တုိင္ မေသဘဲ ဒုကၡခံလ်က္ ေနၾကေသာ္လည္း ဂရုမစုိက္ဘဲ ခံေနၾကသည္ဟု ေျပာၾကလ်ွင္ ရွင္ဘုရင္က သည္ေလာက္ အစြမ္းေကာင္းလွ်င္ ဂုံအိတ္တြင္ ထည္႔ၿပီး သဲ အုတ္ခဲမ်ားျဖင့္ ဖုံးဖိ၍ တင္းၾကပ္စြာ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီးေသာ္ ေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ခ်ေစဟု အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ေလသည္။ အမိ္န္႔အတိုင္း ျပဳလုပ္ၿပိီး သကာလ ပဲခူးေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ပစ္ခ် လုိက္ၾကသည္။
ထုိ ဘုန္းႀကီးနွစ္ပါးကုိ ေရသုိ႔ ပစ္ခ်၍ ပ်ံလြန္ ေတာ္မူေသာ ေန႔က စ၍ ယေန႔တုိင္ေအာင္ ပဲခူးေခ်ာင္းကုိ ဇာမဏီေခ်ာင္းဟု တြင္လ်က္ ရွိသည္။ ဤအခ်ိန္တြင္ အုပ္စုိးေသာ ျမန္မာ ရွင္ဘုရင္မွာ ျမန္မာ ရာဇ၀င္အရ မင္းရဲေက်ာ္ထင္ ျဖစ္သည္။ ဇာမဏီေခ်ာင္းဟု အမည္တြင္ျခင္းမွာ ဘုန္းႀကီး ႏွစ္ပါးက ဇာမဏီလူမ်ိဳးမ်ားဟု ထင္မွတ္ ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါးမွာ ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႕ နုိင္ငံျခား သာသနာျပဳအသင္းမွ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဂ်ႏုူိးႏွင့္ စစၥလံျပည္သား ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ ေဂ်ာရက္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ၆
ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးတုိ႔သည္ (၃)ရက္လုံးလုံး ႏွိပ္စက္ ညွင္းဆဲျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးခံရၿပီး ေနာက္ သီတင္းကၽြတ္ လဆုပ္ (၁) ရက္ ေန႔တြင္ ေခ်ာင္းထဲသုိ႔ ပစ္ခ်ခံရသျဖင့္ အသက္ကုိ စြန္႔ၾကရေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတုိ႔၏ တပည္႔ အားလုံးတုိ႕သည္ အလြန္တရာ စိတ္ မခ်မ္းသာစရာ ပူေဆြးျခင္းႏွင့္ ဆီမီးမ်ား ပန္းမ်ားႏွင့္ ဆုေတာင္း ေမတၲာျပဳ ၾကေလသည္။ ညအခါမွာ မူကား ရွားသားမ်ားကုိ ၀ါဂြမ္းႏွင့္ ပတ္၍ ဆီစိမ္ၿပီးလွ်င္ ငွက္ေပ်ာေဖာင္၌ စုိက္၍ မီးထြန္းၿပီး ဘုန္းႀကီးႏွစ္ပါး အသက္စြန္႔ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ တေခ်ာင္းလုံး ျပည္႔ေအာင္ ေမ်ွာၾကေလသည္။ သားစဥ္ ေျမးဆက္ ႏွစ္စဥ္မျပတ္ ထုိေန႔ က်ေရာက္ေသာအခါ ဆီမိီးမ်ား ေမွ်ာၾကရသည္။ က်န္ေသာ တျပည္႔မ်ားသည္လည္း စိတ္ထင္တုိင္း ျပဳလုပ္ၾကသည္။ လူမမာမ်ား ကေလးသူငယ္ ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ ဘုန္းႀကီးမ်ား ေနခဲ႔ဘူးေသာ ေက်ာင္းေနရာသုိ႔ သြားၾက၍ ငုိသူ ငုိ ေမတၲာပုိ႔သူ ပုိ႔ ျပဳလုပ္ၾကၿပီး က်န္ရစ္ေသာ ၀တ္ရုံ သကၤန္းမ်ား သဲမ်ားကုိ ယူေဆာင္ ခဲ႔ၾကၿပီးေနာက္ သဲမ်ားကုိ ဘမ္းတခု၌ ထည္႔ၾကၿပီး လူမမာမ်ား၏ အနားမွာ ထား၍ ေဆးကုၾကသည္။ ၀န္ရုံ သကၤန္းမ်ားကုိလည္း ခ်ည္မွ်င္မ်ား ထုတ္ယူၿပီး လူတစ္ေယာက္လွ်င္ ခုနွစ္ပင္စီ လက္မွာ ၄င္း၊ လည္ပင္းမွာ ၄င္း တပ္ခ်ည္ထားၾကသည္။ ၄င္းတုိ႔၏ အယူအဆမွာ (၉၆) ပါးေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာမ်ား ကင္းရွင္း၍ စုန္း ပေယာဂမ်ား နတ္ဆုိးမ်ား မေႏွာက္ယွက္ မႏွိပ္စက္ႏုိင္ဟု အယူရွိၾကသည္။၇
လူႀကီး သူမမ်ားကလည္း သားစဥ္ ေျမးဆက္ မွာထား ခဲ႔ၾကသည္။ ဤ ဇာမဏီေခ်ာင္းသည္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား ေသြးစြန္းထားသည္႔ အတြက္ ဘယ္ေသာ အခါမွ တိမ္ေကာ လိမ္႔မည္ မဟုတ္၊ ထုိေခ်ာင္းကုိ အမွီျပဳ၍ ေကာက္ပဲသီးႏွံ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္ၾကပါ၊ ေျမႀသဇာေကာင္း၍ အက်ိဳး ေက်းဇူး ခံစား ရလိမ္႔မည္။ ငါတုိ႔၏ ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာထုံးစံကုိ မပစ္ပယ္ၾကႏွင့္ ဘုရားသခင္၏ ေက်းဇူူးကုိ ခံစားရလိမ္႔မည္။ ငါတုိ႔အတြက္ အသက္ေတာ္မ်ား စြန္႔သြားခဲ႔ေသာ ကုိယ္ေတာ္ ႏွစ္ပါးတုိ႔ကုိ သနားေအာင့္ေမ႔ တမ္းတျခင္းနွင့္ ေသသည္တုိင္ေအာင္ မေမ႔ၾကႏွင့္ ျပဳၾကၿမဲ အစဥ္အလာကုိ သတိအမွတ္ရရန္ အဆက္မျပတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကပါဟု မွာၾကား စကားရပ္မ်ား အတုိင္း ဇာမဏီ ေခ်ာင္းရုိး တေလ်ာက္တြင္ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္ၾကရာ မ်ားစြာ အက်ိဳး ခံစားရသည္ကုိ အျခားအရပ္က လူမ်ားသည္ ေတြ႔ျမင္ၾက၍ အမ်ား လာေရာက္ လုပ္ကုိင္ ေနထုိင္ စားေသာက္ၾကေလသည္။ ဘာသပမ်ားသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ၾက သျဖင့္ ဘာသာ၀င္မ်ား နည္းပါး စျပဳလာသည္။ ထုိကဲ႔သုိ႔ က်န္ရွိေသာ လူမ်ားကုိ ေႏွာက္ယွက္၍ မရလွ်င္ အယူသီးေသာ ဘာသာ သိရလိမ္႔မည္ဟု ႀကိမ္း၀ါး ၿပိီးေသာ္ ဘုရင္ထံသြားေရာက္ ဂုံးေခ်ာ ေလ်ာက္ထားၾကသည္ ျဖစ္၍ ရာဇဒဏ္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ခံရသည္က တေၾကာင္း တျဖည္းျဖည္း ေသသူကေသ ဘာသာပ်က္သူကပ်က္ အခြန္ဘ႑ာေရးႏွင့္ ထြက္ေျပးရသူူကထြက္ ေျပးရသည္က တေၾကာင္း ထုိအခ်ိန္တြင္ ရဟန္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးနွင့္ မေတြ႕ၾကရသျဖင့္ ဘာသာတရားကုိ မကၽြမ္းက်င္ နားမလည္ၾကေသာေၾကာင့္ တေၾကာင္း ထင္သလုိျဖစ္ၿပီးလ်င္ ဘာသာ ပ်က္စီး ရေလသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႏွစ္ပါးကုိ ပဲခူးျမစ္ထဲ ပစ္ခ်သည္ ေနရာမွာ ကား မီးရထားလမ္း သံတံတား၏ အထက္ပုိင္း ႏွစ္မုိင္ ကြာတြင္ ျဖစ္သည္။ ၈
ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႕ ႏုိင္ငံျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖါသာရ္ေဂ်ႏူိးႏွင့္ ဖါသာရ္ ေဂ်ာရက္တုိ႔သည္ ယုိးဒယားမွ တဆင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ရွိ ခဲ႔ၾကေသာ္လည္း၊ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ.....
၁။ ဦးခ်ိဳ၊ ဆရာ၊ နဘက္၏ မွတ္တမ္း။
၂။ ထုိ
၃။ (က) ဦးခ်ိဳ၊ ဆရာ၊ နဘက္၏ မွတ္တမ္း၊ (ခ) Bishop Usher, The History of Catholic Church in Burma
၄။ (က) ဦးခ်ိဳ၊ ဆရာ၊ နဘက္၏ မွတ္တမ္း၊ (ခ) Bishop Usher, The History of Catholic Church in Burma
၅။ ဦးခ်ိဳ၊ ဆရာ၊ နဘက္ မွတ္တမ္း
၆။ (က) ဦးခ်ိဳ၊ ဆရာ၊ နဘက္၏ မွတ္တမ္း၊ (ခ) Bishop Usher, The History of Catholic Church in Burma
၇။ ဥိီးခ်ိဳ၊ဆရာ၊နဘက္၏မွတ္တမ္း၊
၈။ ထို
ဆက္ရန္...
